Depresja
Trudne sytuacje życiowe, które stają na naszej drodze mogą być zarówno przyczyną zaburzeń depresyjnych- depresji reaktywnej, jak i czynnikiem jedynie wyzwalającym, jak ma to miejsce w przypadku dziedzicznych postaci depresji ( tzw. depresja endogenna).
Rozpoznanie depresji powinno rozpocząć się od wykluczenia innych chorób (somatycznych, psychicznych), które mogą wpływać na emocjonalność chorego.
Warto Wiedzieć
Ważne jest, aby odróżniać smutek lub żałobę po śmierci kogoś bliskiego od depresji. Każdy czuję się nieraz smutny. Życie wydaje się wtedy przygnębiające i ciężkie, a przyszłość wygląda beznadziejnie. Odczuwanie smutku i melancholii jest naturalną reakcją na niepowodzenia życiowe lub stratę, czego przykładem może być niespełniona miłość, brak pracy lub utrata kogoś bliskiego. Kiedy jesteś „naturalnie” smutny, nie paraliżuje cię to. Możesz podejmować różne aktywności mimo, że brak ci do tego przekonania. Potrafisz cieszyć się, kiedy przydarzy ci się cos dobrego. Uczucie smutku nie jest zatem chorobą. Smutek i złe nastroje w końcu ustąpią. Nawet, gdy odczuwasz głęboki żal po stracie kogoś bliskiego, to z czasem jego nasilenie będzie ulegać zmniejszeniu, choć nie zawsze ustąpi całkowicie. Możesz wtedy zrobić coś, co przyniesie ci ulgę, pomocne jest także wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół.
Depresja jako choroba
Depresja jest poważną chorobą, w której przygnębienie staje się długotrwałe i niezależne od okoliczności. Jeżeli codziennie, przez co najmniej 2 tygodnie, czasem miesiące jesteś wszystkim przygnębiony to – cierpisz na depresje. Taki stan twojego umysłu utrzymuje się dzień po dniu i wpływa na następujące procesy:
uczucia
myślenie
zachowanie
funkcje ciała
Objawy depresji
-obniżony nastrój
-wyraźna utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie aktywności zwykle sprawiających przyjemność
-zmęczenie lub zmniejszenie energii życiowej
-pesymizm i widzenie świata w czarnych barwach
-niezdolność do odczuwania radości
- nerwowość
-lęk
-trudności w podejmowaniu decyzji
-zamartwianie się mało ważnymi sprawami
-osłabienie pamięci i koncentracji uwagi
-brak pewności siebie
poczucie winy
-powolne i ospałe ruchy, powolna mowa
-obniżone łaknienie
-zaburzenia snu( zwłaszcza przedwczesne wybudzanie się)
-spadek libido
-fizyczny ból (najczęściej bóle głowy, brzucha, mięśni i stawów)
-strach przed chorobą( hipochondria)
Mogą występować tylko niektóre z wyżej wymienionych.
Rodzaje depresji
Depresja endogenna jest to depresja występująca często rodzinnie. Choroba ta zwykle ma charakter nawracający i z tego powodu wymaga długotrwałego leczenia, niejednokrotnie do końca życia. W tej postaci depresji częste są myśli i próby samobójcze. Podstawowym leczeniem jest farmakoterapia, polegająca na przyjmowaniu leków przeciwdepresyjnych. Pomocniczą rolę stanowi psychoterapia
Ze wzglądu na przebieg depresję endogenną możemy podzielić na:
pojedynczy epizod depresji to taki stan, który z czasem ustępuje (najczęściej po zastosowaniu leczenia) i w większości przypadków nie obserwuje się nawrotów,
depresję nawracającą (inaczej choroba afektywna jednobiegunowa), kiedy po pierwszym epizodzie choroby występują kolejne, oddzielone okresami dobrego samopoczucia, niekiedy między kolejnymi nawrotami depresji nie dochodzi do całkowitej poprawy samopoczucia,
chorobę afektywną dwubiegunową (maniakalno-depresyjną) charakteryzuje się występowaniem epizodów depresji oraz epizodów maniakalnych, do jej rozpoznania niezbędne jest wystąpienie przynajmniej jednego okresu manii lub hipomanii.
Depresja reaktywna powstaje w wyniku reakcji na przykre wydarzenie w życiu pacjenta. Najczęściej wydarzeniem tym jest utrata czegoś lub kogoś. Szczególną i najczęstszą odmianą depresji reaktywnej jest depresja w żałobie, która pojawia się jako reakcja na utratę bliskiej osoby. Objawy są bardzo podobne jak w depresji endogennej. Tej postaci również towarzyszy obniżony nastrój, zwykle uczucie niepokoju wewnętrznego, poczucie krzywdy i żalu. Częstymi objawami są problemy ze snem pod postacią trudności w zasypianiu, wynikające z częstego rozmyślania o problemach, przykrościach oraz utrata łaknienia. Depresja ta wywołana przyczynami zewnętrznymi nie ma oczywiście podłoża genetycznego. Bardzo ważną rolę w tym typie zaburzeń odgrywają czynniki osobowościowe, w związku z czym leczenie opiera się na podawaniu leków, ale także oddziaływaniach psychologicznych.
Dystymia jest przewlekłą formą depresji o niewyjaśnionym podłożu. Teoria dystymii jako postaci nerwicy jest popularna, ale nie zweryfikowana. Obecnie coraz częściej postuluje się, że jest to forma zaburzeń endogennych. Objawy dystymii są mniej nasilone niż depresji endogennej, jednak zdecydowanie bardziej przewlekłe. Charakterystyka dystymii zamyka się najogólniej w jednym zdaniu - permanentny smutek utrzymujący się miesiącami (często latami), utrudniający funkcjonowanie, jednak nie na tyle, aby było ono niemożliwe, tak jak to się dzieje w dużej depresji. Choroba ma katastrofalny wpływ na życie chorego. Utrudnia funkcjonowanie, zarówno zawodowe, jak i towarzyskie, odbiera przyjaciół, sens życia, prowadzi do wyobcowania, poczucia pustki i beznadziejności. Rozpoznajemy ją, gdy objawy utrzymują się, co najmniej 2 lata
Wpływ zmian pogody na samopoczucie człowieka obserwujemy już od zarania dziejów ludzkości. Dopiero jednak w XIX wieku rozpoczęto obserwacje wpływu zmian pogodowych na stan psychofizyczny człowieka.
Dzisiaj psychiatrzy na określenie smutku związanego ze zmianami pór roku, używają terminu choroba afektywna sezonowa (SAD).
W uproszczeniu można powiedzieć, że depresja sezonowa to zaburzenia w obszarze nastroju spowodowane zmniejszeniem ilości światła. Stąd też najczęściej występuje ona w okresie jesienno-zimowym, utrudniając funkcjonowanie pacjenta. Obecnie najbardziej efektywną formą leczenia depresji sezonowej jest fototerapia (czyli terapia światłem). Niejednokrotnie istnieje jednak konieczność wdrożenia farmakoterapii.
Depresje zimową ma prawie każdy - w rzeczywistości ma ją do 10% osób, z czego 80% stanowią kobiety. Pozostała część osób odczuwa zaledwie pogorszenie nastroju zimą.
Depresja zimowa zaczyna się jesienią i ustępuje wiosną - u większości przypadków tak jest, ale zdarzają się specyficzne formy depresji o innym przebiegu, może również wystąpić depresja sezonowa dwubiegunowa.
Depresję zimową wywołuje brak światła - mniejsza ekspozycja słoneczna jest najważniejszą, ale nie jedyną przyczyną depresji zimowej. Inne czynniki to temperatura, ciśnienie, poziom wilgotności powietrza.
Na depresję zimową pomaga solarium - czas ekspozycji w solarium jest zbyt krótki, aby powodował zmianę leczniczą. Jeśli więc działa, to na zasadzie placebo, bądź osoba, która leczy się solarium nie ma depresji zimowej, a jedynie odczuwa lekkie obniżenie nastroju spowodowane mniejszą ilością światłą.
Objawy depresji zimowej- przygnębienie, pogorszenie nastroju, zwiększone zapotrzebowanie na sen, stałe uczucie zmęczenia i mniejszej energii, zwiększony apetyt na węglowodany, a szczególności słodycze.
Nie jest jasne czy w okresie ciąży kobiety częściej chorują na depresję. Jednak dość dużo kobiet w okresie ciąży doświadcza poczucia niepewności i niestabilności emocjonalnej. Od 20-24% kobiet po porodzie odczuwa zaburzenia nastroju. Po porodzie organizm oraz psychika matki muszą się przystosować do całkowicie nowej sytuacji. W wyniku tego może pojawić się nadmierna wrażliwość i płaczliwość. Towrzyszy temu poczucie smutku lub nieszczęścia i wrażenie, że osoby bliskie nie udzielają wsparcia i pomocy. Stan taki może trwa kilka dni. U 1 na 10 kobiet może on rozwinąć się w depresję, która musi być leczona. W stanie depresji poporodowej kobiety mają trudności w opiece nad dzieckiem oraz nawiązaniem z nim właściwych związków emocjonalnych. Z tego powodu pojawiają się wyrzuty sumienia, które w konsekwencji przyczyniają się do przedłużania choroby. Dlatego ważne jest, aby leczenie depresji poporodowej rozpocząć szybko.
Depresja może wystąpić w każdym okresie życia. Jednak im jesteś starszy tym ryzyko jej wystąpienia jest większe. Przebieg depresji w wieku podeszłym jest na ogół cięższy. Wystąpienie depresji w tym okresie życia jest często wywołane przez choroby somatyczne(np. grypa czy inne choroby) lub przykre wydarzenia życiowe – śmierc kogoś bliskiego, pobyt w szpitalu, zmiana miejsca zamieszkania, czy umieszczenie w zakładzie opiekuńczym. Smutek i przygnębienie nie są dominującymi objawami depresji osób starszych. Częściej może to być uczucie zmęczenia, udręki, lęk, drażliwość oraz brak radości życia. Osoby starsze skarżą się dodatkowo na problemy zdrowotne, ale także na sprawy uważane przez innych za mało ważne. Z tego powodu depresja może byc nierozpoznana, gdyż otoczenie traktuje takie zachowanie jako przejaw nerwicy czy histerii. Podobnie jak w przypadku depresji osób młodszych, osby starsze mogą odczuwać zaburzenia pamięci i uwagi. Dlatego depresja w wieku podeszłym może by pomylona z otępieniem, w przebiegu, którego także dochodzi do zaburzeń pamięci.
Każde poważne lub przeciągające się schorzenie somatyczne, zwiększa ryzyko wystąpienia depresji. Zrozumiałe jest, że osoba, która odczuwa silny ból albo ma trudności w funkcjonowaniu na dotychczasowym poziomie, może odczuwac smutek, a nawet zachorowac na depresję. To samo dotyczy zachorowania na chorobę, która powoduje niesprawnośc lub jest śmiertelna. W przebiegu niektórych chorób funkcjonowanie mózgu ulega zaburzeniu. Dotyczy to zwłaszcza udaru niedokrwiennego mózgu, choroby Parkinsona, otępienia i stwardnienia rozsianego. Jeżeli choroba zaburza gospodarkę chemiczną lub hormonalną organizmu, również może spowodowac depresję i inne choroby psychiczne. Niektóre leki stosowane w chorobach somatycznych (np. stosowane w chorobach serca beta blokery) mogą spowodowac depresję, lęk lub inne zaburzenia psychiczne.
Leczenie depresji
Pomimo, że depresja jest poważną i bardzo bolesną chorobą, na szczęście jest szereg skutecznych sposobów jej leczenia. Pierwszym krokiem powinno być udanie się do lekarza psychiatry, który pomoże ci podjąć dalsze działania i zaproponuje najlepszy w twoim przypadku sposób leczenia. Najpowszechniej stosowanymi metodami leczenia depresji są:
farmakoterapia
psychoterapia
terapia światłem
Farmakoterapia powinna by połączona z regularnymi rozmowami z lekarzem. Podczas tych rozmów, lekarz udziela informacji na temat choroby, a także korzyści i efektów ubocznych jakie mogą wiązać się z zażywaniem leków. Musisz by świadomy tego, że jeżeli leczenie zostanie przerwane zbyt wcześnie, depresja może powrócić. Dlatego podzielono je na 3 etapy:
leczenie właściwe - od początku leczenia do ustąpienia objawów, trwa od miesiąca do kilku tygodni
leczenie podtrzymujące - utrwalanie dobrego samopoczucia, po prawidłowo przeprowadzonym leczeniu właściwym, trwa do 6-12 miesięcy,
leczenie zapobiegawcze - jego celem jest uniknięcie nowych epizodów depresji. Jeżeli przeżyłeś do tej pory jeden epizod depresji, ryzyko nawrotu choroby wynosi ok. 50%. W tym przypadku leczenie zapobiegawcze powinno trwac rok. Jeżeli miałeś 3 i więcej epizodów, ryzyko pojawienia się kolejnego epizodu wynosi 90%. Leczenie zapobiegawcze powinno trwa nie mniej niż pięć lat.